ชื่ออื่น ๆ : เฮี่ยน, เคี่ยน, เกรียน(ภาคเหนือ), โขวหนาย (แต้จิ๋ว), ขู่เลี่ยน (จีนกลาง)ชื่อสามัญ : Bead Tree, Bastard Cedar, China Tree, Chinaball Tree, Persian Lilac
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Melia azedarach Linn.
วงศ์ : MELIACEAE
ลักษณะทั่วไป
ต้น : เป็นพรรณไม้ยืนต้น แตกกิ่งก้านสาขาออกรอบ ๆ ต้นซึ่งมีจำนวนมาก เป็นพรรณไม้ผลัดใบ ลำต้นสูงประมาณ 20 เมตร
ใบ : ออกใบเป็นช่อ ช่อหนึ่งจะมีใบอยู่ประมาณ 3-5 ใบ ช่อใบยาว 8 นิ้ว ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปไข่ ปลายแหลม โคนใบสอบ ขอบใบจักเป็นฟันเลื่อย ใบด้านบนเป็นสีเขียวเข้ม ส่วนด้านล่างเป็นสีเขียวอ่อน ตามเส้นใบจะมีขนอ่อน ๆ ปกคลุมอยู่ ขนาดของใบกว้างประมาณ 1-1.5 นิ้วยาว 1.5-3 นิ้ว
ดอก : ออกเป็นช่อ อยู่ตรงส่วนยอดของต้นและตามง่ามใบ ดอกมีสีม่วงอ่อน ดอกที่โคนก้านช่อจะบานก่อน แล้วจะบานขึ้นไปตามลำดับ ดอกยาวประมาณ 0.5 นิ้วมีอยู่ 5 กลีบเกสรที่อยู่กลางดอกเป็นสีม่วงเข้ม ซึ่งจะตัดกับสีของกลีบน่าดูมาก
ผล : ผลเป็นลูกกลม ๆ โตประมาณ 0.5 นิ้ว เมื่ออ่อนเป็นสีเขียว พอแก่เป็นสีเหลืองอ่อน ในผลจะแบ่งออกเป็น 4-5 ห้อง แต่ละห้องมีเมล็ดอยู่ 1 เมล็ด
การขยายพันธุ์ : เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง เจริญงอกงามได้ดีในดินที่ร่วนซุยและ จะชอบความชุ่มชื้นเล็กน้อย ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด ปักชำ
ส่วนที่ใช้ : ใบ ดอก ผล และเปลือกของต้น
สรรพคุณ : ใบ ขับพยาธิตัวกลม ขับระดู ขับปัสสาวะ บำรุงธาตุ ฝาสมาน และไล่แมลง
ดอก ฆ่าเหา แก้โรคผิวหนัง
ผล แก้โรคผิวหนัง แผลพุพองที่หัว ทาแผลพุพองจากไฟไหม้หรือน้ำร้อนลวก เป็นยาฆ่าเหา ฆ่าแมลง
เปลือก ต้น หรือเปลือกราก เราจะนำมาปรุงเป็นยาได้คือ ต้องเก็บในหน้าหนาว และเอาเฉพาะเปลือกชั้นในสีเทาเท่านั้น โดยขูดเอาผิวชั้นนอกออกทิ้งก่อน จะเป็นยาทำให้อาเจียน ขับพยาธิตัวกลม ไล่แมลง
ข้อห้ามใช้ : คนที่มีอาการดังกล่าวนี้ห้ามใช้เป็นอันขาด มีอาการแขนขาเย็น ไม่กระหายน้ำ อาการกลัวหนาว ชอบดื่มของร้อน เป็นชั้นฝ้าบนลิ้นขาว (อาการพร่อง) ท้องร่วง ปัสสาวะมาก และใส ปวดท้อง
ตำรับยา : 1. ผื่นคัน ปวดฟัน ใช้เปลือกของต้น ต้มกับน้ำแล้วบ้วนปาก หรือชะล้าง
2. แก้หิด ใช้กิ่งหรือเปลือกต้น นำมาเผาให้เป็นเถ้า แล้วไปคุกผสมกับน้ำมันหมูใช้ทาตรงบริเวณที่เป็น
3. พยาธิปากขอ ใช้เปลือกต้น 600 กรัมกับน้ำ 3,000 มล. ต้มให้เหลือเพียง 600 มล. และนำเอาทับทิม 25 กรัม กับน้ำ 300 มล. ต้มให้เหลือเพียง 120 มล. แล้วเอาส่วนที่เหลือทั้งสองชนิดนี้มาผสมกันทาน ผู้ใหญ่ให้ทานครั้งละ 30 มล.
4. พยาธิตัวกลมในเด็กเล็ก ใช้เปลือกของรากหรือเปลือกต้น 3 กรัมต้มกับน้ำทาน
ข้อมูลทางคลีนิค : ผลในการขับพยาธิตัวกลม ด้วยการใช้เปลือกต้นแห้ง 5-10 กรัม/ผู้ใหญ่ และขนาด 3-6
กรัม/เด็ก ผู้ใหญ่กินครั้งละ 6-8 เม็ด เด็กอายุ 1 ขวบกินครั้งละ 2 เม็ด 2-4 ขวบ กิน 2-3 เม็ด 4-6 ขวบกิน 3-4 เม็ด 6-8 ขวบ กิน 4 เม็ด โดยการกินวันละ 2 ครั้ง พบว่าได้ผลอยู่ 20.2-100% ส่วนใหญ่จะขับพยาธิออกมาภายใน 24-48 ชั่วโมง
สาร เคมีที่พบ : ภายในต้นเลี่ยนนี้มีสารขมอยู่หลายอย่าง ซึ่งเป็นพวก triterpenoids ภายในเปลือกต้นมี triacontane, B-sitosterol, glucose ภายในใบมี carotenoid และ meliantin ภายในผลมี bakayanin, neo-bakayanin ภายในเมล็ดมี tetranortriterpenoids สารนี้มีฤทธิ์ในการกำจัดแมลง และน้ำมันที่ได้จากเมล็ดมีสารพวก fatty acid (linoleic acid, oleic acid, myristic acid, palmitic acid)
จากเว็บ http://health.spiceday.com/
ใบ : ออกใบเป็นช่อ ช่อหนึ่งจะมีใบอยู่ประมาณ 3-5 ใบ ช่อใบยาว 8 นิ้ว ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปไข่ ปลายแหลม โคนใบสอบ ขอบใบจักเป็นฟันเลื่อย ใบด้านบนเป็นสีเขียวเข้ม ส่วนด้านล่างเป็นสีเขียวอ่อน ตามเส้นใบจะมีขนอ่อน ๆ ปกคลุมอยู่ ขนาดของใบกว้างประมาณ 1-1.5 นิ้วยาว 1.5-3 นิ้ว
ดอก : ออกเป็นช่อ อยู่ตรงส่วนยอดของต้นและตามง่ามใบ ดอกมีสีม่วงอ่อน ดอกที่โคนก้านช่อจะบานก่อน แล้วจะบานขึ้นไปตามลำดับ ดอกยาวประมาณ 0.5 นิ้วมีอยู่ 5 กลีบเกสรที่อยู่กลางดอกเป็นสีม่วงเข้ม ซึ่งจะตัดกับสีของกลีบน่าดูมาก
ผล : ผลเป็นลูกกลม ๆ โตประมาณ 0.5 นิ้ว เมื่ออ่อนเป็นสีเขียว พอแก่เป็นสีเหลืองอ่อน ในผลจะแบ่งออกเป็น 4-5 ห้อง แต่ละห้องมีเมล็ดอยู่ 1 เมล็ด
การขยายพันธุ์ : เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง เจริญงอกงามได้ดีในดินที่ร่วนซุยและ จะชอบความชุ่มชื้นเล็กน้อย ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด ปักชำ
ส่วนที่ใช้ : ใบ ดอก ผล และเปลือกของต้น
สรรพคุณ : ใบ ขับพยาธิตัวกลม ขับระดู ขับปัสสาวะ บำรุงธาตุ ฝาสมาน และไล่แมลง
ดอก ฆ่าเหา แก้โรคผิวหนัง
ผล แก้โรคผิวหนัง แผลพุพองที่หัว ทาแผลพุพองจากไฟไหม้หรือน้ำร้อนลวก เป็นยาฆ่าเหา ฆ่าแมลง
เปลือก ต้น หรือเปลือกราก เราจะนำมาปรุงเป็นยาได้คือ ต้องเก็บในหน้าหนาว และเอาเฉพาะเปลือกชั้นในสีเทาเท่านั้น โดยขูดเอาผิวชั้นนอกออกทิ้งก่อน จะเป็นยาทำให้อาเจียน ขับพยาธิตัวกลม ไล่แมลง
ข้อห้ามใช้ : คนที่มีอาการดังกล่าวนี้ห้ามใช้เป็นอันขาด มีอาการแขนขาเย็น ไม่กระหายน้ำ อาการกลัวหนาว ชอบดื่มของร้อน เป็นชั้นฝ้าบนลิ้นขาว (อาการพร่อง) ท้องร่วง ปัสสาวะมาก และใส ปวดท้อง
ตำรับยา : 1. ผื่นคัน ปวดฟัน ใช้เปลือกของต้น ต้มกับน้ำแล้วบ้วนปาก หรือชะล้าง
2. แก้หิด ใช้กิ่งหรือเปลือกต้น นำมาเผาให้เป็นเถ้า แล้วไปคุกผสมกับน้ำมันหมูใช้ทาตรงบริเวณที่เป็น
3. พยาธิปากขอ ใช้เปลือกต้น 600 กรัมกับน้ำ 3,000 มล. ต้มให้เหลือเพียง 600 มล. และนำเอาทับทิม 25 กรัม กับน้ำ 300 มล. ต้มให้เหลือเพียง 120 มล. แล้วเอาส่วนที่เหลือทั้งสองชนิดนี้มาผสมกันทาน ผู้ใหญ่ให้ทานครั้งละ 30 มล.
4. พยาธิตัวกลมในเด็กเล็ก ใช้เปลือกของรากหรือเปลือกต้น 3 กรัมต้มกับน้ำทาน
ข้อมูลทางคลีนิค : ผลในการขับพยาธิตัวกลม ด้วยการใช้เปลือกต้นแห้ง 5-10 กรัม/ผู้ใหญ่ และขนาด 3-6
กรัม/เด็ก ผู้ใหญ่กินครั้งละ 6-8 เม็ด เด็กอายุ 1 ขวบกินครั้งละ 2 เม็ด 2-4 ขวบ กิน 2-3 เม็ด 4-6 ขวบกิน 3-4 เม็ด 6-8 ขวบ กิน 4 เม็ด โดยการกินวันละ 2 ครั้ง พบว่าได้ผลอยู่ 20.2-100% ส่วนใหญ่จะขับพยาธิออกมาภายใน 24-48 ชั่วโมง
สาร เคมีที่พบ : ภายในต้นเลี่ยนนี้มีสารขมอยู่หลายอย่าง ซึ่งเป็นพวก triterpenoids ภายในเปลือกต้นมี triacontane, B-sitosterol, glucose ภายในใบมี carotenoid และ meliantin ภายในผลมี bakayanin, neo-bakayanin ภายในเมล็ดมี tetranortriterpenoids สารนี้มีฤทธิ์ในการกำจัดแมลง และน้ำมันที่ได้จากเมล็ดมีสารพวก fatty acid (linoleic acid, oleic acid, myristic acid, palmitic acid)
จากเว็บ http://health.spiceday.com/
กลับสู่ : หน้าหลัก พืชผัก พืชสมุนไพร
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น