กระทือ

การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์

อาณาจักร Plantae

(ส่วนไม่จัดอันดับ) Angiosperms

(ชั้นไม่จัดอันดับ) Monocots

(อันดับไม่จัดอันดับ) Commelinids

อันดับ Zingiberales

วงศ์ Zingiberaceae

สกุล Zingiber

สปีชีส์ Z. zerumbet

ชื่อวิทยาศาสตร์ Zingiber zerumbet (L.) Roscoe ex Sm.

กระทือ เป็นไม้ล้มลุก สูง 0.5 - 1 เมตร มีเหง้าใต้ดิน เปลือกนอกของเหง้าสีน้ำตาลแกมเหลือง เนื้อในสีเหลืองอ่อน กลิ่นหอม แทงหน่อใหม่เมื่อถึงฤดูฝน ใบเดี่ยวเรียงสลับ และเป็นรูปหอกแกมขอบขนาน กว้าง 5 - 10 ซม. ยาว 15 - 30 ซม. ด้านล่าง ของใบมักมีขนนุ่ม ดอกช่อแทงจากเหง้า กลีบดอกสีขาวนวล ใบประดับขนาดใหญ่สีแดง ผลเป็นผลแห้ง

ชื่อท้องถิ่น
กระทือป่า กะแวน กะแอน แสมดำ (เหนือ) เฮียงแดง (แม่ฮ่องสอน)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
กระทือเป็นไม้ล้มลุก สูง 0.5 - 1 เมตร มีเหง้าใต้ดิน เปลือกนอกของเหง้าสีน้ำตาลแกมเหลือง เนื้อในสีเหลืองอ่อน กลิ่นหอม แทงหน่อใหม่เมื่อถึงฤดูฝน ใบเดี่ยวเรียงสลับ และเป็นรูปหอกแกมขอบขนาน กว้าง 5 - 10 ซม. ยาว 15 - 30 ซม. ด้านล่าง ของใบมักมีขนนุ่ม ดอกช่อแทงจากเหง้า กลีบดอกสีขาวนวล ใบประดับขนาดใหญ่สีแดง ผลเป็นผลแห้ง

ส่วนที่ใช้เป็นยา
เหง้าและรากนำเอาเหง้าสดขนาดเท่าหัวแม่มือ 2 หัว (ประมาณ 20 กรัม) ย่างไฟ พอสุกตำกับน้ำปูนใส คั้นเอาน้ำดื่มเวลามีอาการ

รสและสรรพคุณ
รสขมและขื่นเล็กน้อย ขับลม แก้ปวดมวนแน่นท้อง แก้บิด บำรุงน้ำนม

การเตรียมยาสมุนไพรอย่างง่ายและวิธีใช้
นำเอาเหง้าสดขนาดเท่าหัวแม่มือ 2 หัว (ประมาณ 20กรัม) ย่างไฟพอสุกตำกับน้ำปูนใส คั้นเอาน้ำดื่มเวลามีอาการ