กระเจี๊ยบแดง

การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์

อาณาจักร พืช (Plantae)

ส่วน Magnoliophyta

ชั้น Magnoliopsida

อันดับ Malvales

วงศ์ Malvaceae

สกุล Hibiscus

สปีชีส์ Hibiscus sabdariffa

ชื่ออื่น ผักเก็งเค็ง ส้มเก็งเค็ง ส้มตะเลงเครง ส้มปู กระเจี๊ยบเปรี้ยว ส้มพอเหมาะ Jamaica sorrel, Roselle of Rama

ลักษณะของพืช พืชล้มลุก ลำต้นมีสีแดงอมม่วง ริ้วประดับและกลีบเลี้ยงอวบน้ำ สีแดง รับประทานได้ ใบมีหลายรูปแบบ มักแยกเป็นแฉก รูปหอกปลายแหลม มีขน หูใบรูปยาวแคบ ร่วงง่าย ดอกมีสีเหลืองอ่อนหรือชมพูอ่อน โคนกลีบสีแดง ผลรูปไข่ป้อม มีจงอยสั้นๆ มีขนหยาบสีเหลืองคลุม

ส่วนที่ใช้เป็นยา ใบ ละลายเสมหะ แก้ไอ ขับเมือกมันในลำไส้ ทำให้โลหิตไลเวียนดี ช่วยย่อยอาหาร หล่อลื่นลำไส้ ขับปัสสาวะ เป็นยาระบายและบำรุงธาตุ ต้มชะล้างแผล หรือตำฟอกฝี แก้พยาธิตัวจี๊ด
ดอก ลดไขมันในเลือด ละลายเสมหะ ขับเมือกในลำไส้ให้ลงสู่ทวารหนัก ขับปัสสาวะ แก้นิ่ว แก้ไอ ทำให้สดชื่น ลดไข้ ขับน้ำดี แก้พยาธิตัวจี๊ด
ผล แก้ความดันโลหิตสูง ลดไขมันในเส้นเลือด แก้กระหายน้ำ แก้นิ่วในไต ในกระเพาะปัสสาวะ รักษาแผลในกระเพาะอาหาร สมานแผลในกระเพาะอาหาร แก้อ่อนเพลีย บำรุงกำลัง บำรุงธาตุ แก้ดีพิการ แก้ปัสสาวะพิการ แก้เส้นเลือดตีบตัน แก้พยาธิตัวจี๊ด
เมล็ด บำรุงกำลัง บำรุงธาตุ ขับปัสสาวะ แก้ดีพิการ แก้อ่อนเพลีย เป็นยาระบาย เป็นยาฆ่าพยาธิตัวจี๊ด

สรรพคุณและวิธีใช้ ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ลดความดันโลหิต ขับปัสสาวะ ทำให้กล้ามเรียบหดตัว ทำให้กล้ามเนื้อเรียบคลายตัว ลดการเคลื่อนไหวของลำไส้ ต้านเชื้อแบคทีเรีย ต้านเชื้อรา เป็นพิษต่อเซลล์มะเร็ง ขับน้ำดี ยาระบาย ลดการอักเสบ ต้านไวรัสเริม ไข้หวัดใหญ่ โปลิโอ ต้านยีสต์ ฤทธิ์ก่อกลายพันธุ์ ฤทธิ์เหมือนฮอร์โมนเอสโตรเจนและปรับระดับภูมิคุ้มกัน เพิ่มกรดยูริคในปัสสาวะ เพิ่มความเป็นกรดของปัสสาวะ
การทดสอบความเป็นพิษ พบว่าเมื่อป้อนสารสกัดกลีบเลี้ยงด้วยน้ำร้อนให้กระต่าย ขนาดที่ทำให้กระต่ายตายครึ่งหนึ่งคือ 129.1 ก/กก.

การขยายพันธุ์ ขยายพันธุด้วยเมล็ด พันธุกระเจี๊ยบแดงที่ใช้ปลูกคือพันธุซูดาน มีเนื้อหนาสีแดงเข้มจนถึงม่วง กลีบเลี้ยงค่อนข้างหนา กระเจี๊ยบแดงเป็นพืชไวแสง ชอบอากาศร้อน ทนต่อความแห้งแล้ง ไม่ชอบน้ำขัง

สภาพดินฟ้าอากาศ กระเจี๊ยบแดงเป็นกึ่งร้อนหรือเขตร้อน มีกำเนิดในเอเชียใต้ เจริญเติบโตได้ในดินทุกชนิดเป็นพืชวันสั้น ต้องการช่วงแสง 13 ชั่วโมงในช่วงแรก 4 – 5 เดือนของการเจริญเติบโตเพื่อป้องกันการออกดอกก่อน

การปลูก ใช้วิธีหยอดเมล็ดตามแถวที่ไถยอดหลุมละประมาณ 4-5 เมล็ด แล้วกลบดินเล็กน้อย เมื่อกระเจี๊ยบแดงเป็นต้นอ่อนอาจถอนทิ้งหลุมละ 2-3 ต้น เพื่อให้ไม่แน่นมากนัก หรืออาจใช้วิธีหว่านซึ่งมีข้อดีคือ ทําได้สะดวกและใช้เวลาในการปลูกน้อย การเก็บเกี่ยว

เก็บเกี่ยวเฉพาะดอก โดยใช้กรรไกรหรือมีดตัดหรือเก็บเกี่ยวกิ่งที่มีดอกติดอยู่ รวบรวมใส่รถแล้วนําไปแทงเมล็ดออกจากกลีบดอก นํากลีบดอกมาตากให้แห้งสนิท