แสลงใจ

ชื่ออื่น ๆ : แสลงโทน, แสงโทน, แสงเบื่อ, ดีหมี

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Strychnos nux-vomica Linn.

วงศ์ : LOGANIACEAE (or STRYCHNAGEAE)
ลักษณะทั่วไป

ต้น : เป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ แตกกิ่งก้านสาขามากมายจนดูเป็นพุ่มทึบ ลำต้นสูงประมาณ 12 เมตร

ใบ : เป็นไม้ใบเดี่ยว มีใบดกจนหนาทึบ แสงแดดไม่สามารถลอดทะลุผ่านลงมาถึงพื้นดินได้ ใบของแสลงใจนี้มีสีเขียวเข้ม และเป็นมัน ตัวใบนั้นจะมีเส้นใบเพียง 3 เส้นเท่านั้น ซึ่งจะเป็นจุดที่สังเกตได้ง่ายมาก

ดอก : ออกเป็นช่อ อยู่ตรงส่วนยอดของต้น ดอกของต้นแสลงใจนี้มีขนาดเล็ก สีนวล

ผล : มีลักษณะเป็นลูกกลม ๆ เมื่อยังอ่อนมีสีเขียว และเมื่อแก่หรือสุกจะเป็นสีแสดอมเขียว เนื้อในมีสีขาวเมื่อสุกเป็นสีเหลือง (ซึ่งสารสีเหลืองนี้มีไกลโคไซด์ชื่อ โลกานิน
จะมีรสขม) มีเมล็ดอยู่ 3-5 เมล็ดเป็นรูปแบน มีขนหุ้มอยู่เป็นมันวาว

การขยายพันธุ์ : เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง ที่เจริญงอกงามได้ดีในดินที่ร่วนซุยจะมีความชื้นอยู่ด้วย ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด และตอน

ส่วนที่ใช้ : เมล็ด

สรรพคุณ : เมล็ด ใช้เป็นยาดองเหล้าเพื่อเจริญอาหาร (แต่จะต้องใช้ในปริมาณที่น้อย อย่าใช้มากเพราะจะเป็นพิษ) ช่วยกระตุ้นความรู้สึกทางเพศ

อื่น ๆ : เมล็ดภาษาอังกฤษเรียกว่า Button Seed หรือ dog Button ในตำรับยาฝรั่งเรียกว่า นุกซ์ ไวมิก้า (Nux Vomica) ซึ่งหมายถึงเมล็ดแข็งที่ทำให้อาเจียน และตำรับยาไทยเรียกว่า โกฐกะกลิ้ง เมื่อสมัยก่อนเมล็ดของแสลงใจนี้มีประโยชน์ในด้านการเบื่อสัตว์ จนใน พ.ศ. 2183 จึงได้นำมาใช้เป็นยาซึ่งผู้ที่ใช้เป็นชนชาติแรกคือ ชาวอินเดีย

สาร เคมีที่พบ : ในเมล็ดจะมีสารอัลกาลอยด์อยู่ประมาณ 1.5-5% ซึ่งส่วนมากจะเป็นสารพวก สตริคนีน (Strychnine) อยู่ 1/3-1/2 ในอัลกาลอยด์ทั้งหมด สารสตริคนีนนี้จะอยู่กึ่งกลางของเมล็ด สารนี้จะมีพิษและมีฤทธิ์กระตุ้นประสาทไขสันหลังใช้เบื่อสัตว์ เช่น พวกหนู สุนัข ฯลฯ ฉะนั้นห้ามใช้เกินขนาดเพราะจะทำให้เป็นอันตรายได้ และนอกจากนี้ยังมีสารอีกชนิดหนึ่ง ที่อยู่ด้านนอกติดกับเปลือกเมล็ดมีชื่อว่า บรูซีน มีรสขมจัด ละลายได้ดีทั้งในน้ำและแอลกอฮอล์ แต่ก็มีฤทธิ์อ่อนกว่าสตริคนีน ใช้ใส่ในแอลกอฮอล์เพื่อแปรสภาพ (denature) มิให้นำแอลกอฮอล์นั้นมาดื่ม




จากเว็บ http://health.spiceday.com/

กลับสู่ : หน้าหลัก พืชผัก พืชสมุนไพร