กระชับ

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Xanthium strumarium Linn.

ชื่อสามัญ :Cocklebur , Burweed

ชื่อวงศ์ : COMPOSITAE

ชื่อสมุนไพรอื่น ๆ: กระชับ (ภาคกลาง) มะขะขัดน้ำ (ภาคเหนือ), หญ้าผมยุ่ง(เชียงใหม่)ขี้อัน,เกี๋ยงน้ำ(ภาคเหนือ-ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), ขี้อันน้ำ(นครพนม),ขี้อันดอน(ขอนแก่น,เลย) ขี้ครอก(ราชบุรี)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ต้น : สมุนไพรกระชับเป็นพรรณไม้ล้มลุก ที่มีลำต้นสูงประมาณ 1 เมตร ลักษณะลำต้นตั้งตรง กิ่งก้านของมันมีขนขึ้นประปราย

ใบ: ใบกระชับมีลักษณะคล้ายรูปสามเหลี่ยม ใบจักเว้าเป็น 3-5 แฉกริมขอบใบหยิกเป็นซี่ฟันปลา เนื้อใบบาง พื้นผิวหลังและใต้ท้องใบหยากสากใบมีขนาดกว้างประมาณ 1.5-5 นิ้ว ก้านใบยาวประมาณ 1-4 นิ้ว

ดอก: ลักษณะดอกกระชับมีทั้งดอกเพศผู้และเพศเมียอยู่ในต้นเดียวกันดอกเพศผู้มีลักษณะค่อน ข้างกลม ขนาดเล็ก ส่วนปลายท่อกลีบจะเป็นหยัก 5 หยักและตรงกลางดอกก็จะมีเกสรตัวผู้โผล่พ้นท่อดอกออกมา ดอกจะออกบริเวณปลายยอด สำหรับดอกเพศเมียจะออกบริเวณง่ามใบ มีดอก 2 ดอก เป็นดอกไม่มีกลีบมีริ้วประดับเป็นรูปรี ตรงท่อเกสรตัวเมียจะแยกออกแฉกยาว

ผล: ผลมีลักษณะเป็นรูปไข่หรือรูปรี มีความกว้างประมาณ 6-12 มม. ยาวประมาณ10-18 มม. ปลายผลมีจะลอยแหลม 2 อัน พื้นผิวมีหนามยาวประมาณ 1.5-2 มม.ผลไม่มีก้าน

การขยายพันธุ์ : กระชับเป็นพรรณไม้ที่มักขึ้นบริเวณริมตลิ่ง ชายทะเล หรือตามที่รกร้าง ขยายพันธุ์ด้วยการใช้เมล็ด

ส่วนที่ใช้ : ลำต้น ใบ ราก ผล เมล็ด

สรรพคุณของสมุนไพร

ลำต้น ลำต้นกระชับเป็นยาแก้โรคมาลาเรีย ขับเหงื่อ ขับน้ำลาย ระงับประสาทแก้โรคไขข้ออักเสบ โรคเกี่ยวกับทางเดินปัสสาวะ แก้ปวดประจำเดือน มุตกิดโรคกระเพาะอักเสบ แก้ปวดกล้ามเนื้อเป็นต้น

ใบ ใบกระชับแก้โรคที่เกี่ยวกับต่อมน้ำเหลือง งูสวัด เริม

ใบและลำต้น ตำให้ละเอียดพอกแผลบวมปวด แมลงกัดต่อย รักษาโรคหิด นำมาต้มเอาน้ำมาล้างแผลปวดศีรษะ ปวดหู แก้หวัด

ราก รากกระชับเป็นยาแก้วัณโรคต่อมน้ำเหลือง มะเร็ง เป็นยาขมเจริญอาหาร

รากและใบ เป็นยาสมานแผล ห้ามเลือด

ผล ผลกระชับเป็นยาแก้ไข้ทรพิษ ยาเย็น ยาบำรุง แก้ริดสีดวงจมูก ระงับการเกร็งตัวของกล้ามเนื้อ อัมพาต ลมพิษ โรคท้องมาน เป็นต้น

เมล็ดและใบ แก้โรคเรื้อน



http://www.samunprix.com